Undak-usuk dina Basa Sunda (undak-usuk; tingkatan bahasa; unggah-ungguh; tata krama). Aya 3 tingkatan dina basa Sunda nyaeta basa kasar, basa loma (akrab), jeung basa hormat/lemes (santun).
Contohna:
Bahasa Indonesia: “Perkenalkan, nama saya Asep, asal dari Ujungberung, datang ke Jakarta untuk mencari pekerjaan. Kamu/Anda siapa?”
Bahasa Sunda kasar: “Ngaran aing Asep, asal ti Ujungberung, ka Jakarta rek nyiar ubar lapar. Ari sia saha?”
Bahasa Sunda loma/akrab: “Nepangkeun nami abdi Asep, asal ti Ujungberung, ka Jakarta rek neangan pagawean. Ari maneh saha?”
Bahasa Sunda halus/lemes: “Nepangkeun wasta abdi Asep, sim kuring nu ti Ujung Berung, ka Jakarta bade milari padamelan. Dupi salira teh, saha?”
| BASA LOMA | BASA LEMES (KEUR KA SORANGAN) | BASA LEMES (KEUR KA BATUR) |
|---|---|---|
| Abus/Asup | Lebet | Lebet |
| Acan/Tacan/Encan | Teu acan | Teu acan |
| Adi | Adi | Rai/Rayi |
| Ajang/Keur/Pikeun | Kanggo | Haturan |
| Ajar | Ajar | Wulang/Wuruk |
| Aji/Ngaji | Ngajim | Ngaos |
| Akang | Akang | Engkang |
| Aki | Pun aki | Tuang Eyang |
| Aku, ngaku | Aku, ngaku | Angken/Ngangken |
| Alo | Pun alo | Kapiputra |
| Alus | Sae | Sae |
| Ambeh/Supaya/Sangkan | Supados | Supados |
| Ambek | Ambek | Bendu |
| Ambeu/Ngambeu | Ngambeu | Ngambung |
| Amit/Amitan | Permios | Permios |
| Anggel | Bantal | Bantal/Kajang mastaka |
| Anggeus/Enggeus | Rengse | Parantos |
| Anjang/Nganjang | Ngadeuheus | Natamu |
| Anteur/Nganteur | Jajap/Ngajajapkeun | Nyarengan |
| Anti/Dago/Ngadagoan | Ngantosan | Ngantosan |
| Arek | Bade/Seja | Bade/Seja |
| Ari | Dupi | Dupi |
| Asa/Rarasaan | Raraosan | Raraosan |
| Asal | Kawit | Kawit |
| Aso/Ngaso | Ngaso | Leleson |
| Atawa | Atanapi | Atanapi |
| Atoh/Bungah | Bingah | Bingah |
| Awak | Awak | Salira |
| Awewe | Awewe | Istri |
| Babari/Gampang | Gampil | Gampil |
| Baca | Aos | Aos |
| Badami | Badanten | Badanten |
| Bae/Keun bae | Sawios/Teu sawios | Sawios/Teu sawios |
| Bagea | Bagea | Haturan |
| Baheula | Kapungkur | Kapungkur |
| Baju | Baju | Raksukan/Anggoan |
| Bakti | Baktos | Baktos |
| Balik/Mulang | Wangsul | Mulih |
| Balur | Balur | Lulur |
| Bangga | Sesah | Sesah |
| Bapa | Pun Bapa | Tuang Rama |
| Bareng/Reujeung | Sareng | Sareng |
| Bareto | Kapungkur | Kapungkur |
| Batuk | Batuk | Gohgoy |
| Batur | Babaturan | Rerencangan |
| Bawa | Bantun | Candak |
| Beak | Seep | Seep |
| Beda | Benten | Benten |
| Beja | Wawartos | Wawartos |
| Bener/Enya | Leres | Leres |
| Bengek/Mengi | Asma | Ampeg |
| Bere/Mere | Maparin/Masihan | Ngahaturaan/Ngaleler |
| Berekah | Pangesto/Pangestu | Damang/Wilujeng |
| Beuki | Seneng | Sedep |
| Beulah | Palih | Palih |
| Beuli/Meuli | Meser | Ngagaleuh |
| Beunang | Kenging | Kenging |
| Beungeut | Beungeut | Pameunteu/Raray |
| Beurang | Siang | Siang |
| Beurat | Abot | Abot |
| Beuteung | Padaharan | Patuangan/Lambut |
| Bibi | Pun bibi | Tuang bibi |
| Bikeun/Mikeun | Maparinkeun | Ngahaturkeun/Nyanggakeun |
| Bilang/Milang | Ngetang | Ngetang |
| Birit/Bujur | Birit/Bujur | Imbit |
| Bisa | Tiasa | Tiasa |
| Bisi | Bilih | Bilih |
| Biwir | Biwir | Lambey |
| Boa | Tiasa jadi | Tiasa jadi |
| Boga | Gaduh | Kagungan |
| Buang/Ngising | Miceun | Kabeuratan |
| Budak | Budak | Murangkalih |
| Bujal | Bujal/Puser | Udel |
| Buka puasa | Buka | Bobor |
| Bukti | Buktos | Buktos |
| Bulan | Sasih | Sasih |
| Bungah/Gumbira | Bingah | Bingah |
| Burit | Sonten | Sonten |
| Buru | Bujeng | Bujeng |
| Butuh | Perlu | Peryogi |
| Cabak/Nyabak | Nyabak | Cepeng |
| Cageur | Pangesto/Pangestu | Damang |
| Calana | Calana | Lancingan |
| Cangkeng | Cangkeng | Angkeng |
| Caram/Carek/Nyarek | Nyarek | Ngawagel |
| Carang/Langka | Awis | Awis |
| Carekan/Nyarekan | Nyarekan | Nyeuseulan |
| Carita/Nyarita/Ngomong | Nyanggem | Nyarios |
| Cenah | Cenah | Saurna |
| Cekel/Nyekel | Nyekel | Nyepeng |
| Celuk/Nyeluk/Gero/Ngageroan | Nyauran | Ngagentraan |
| Ceuli | Ceuli | Cepil |
| Ceurik | Ceurik | Nangis |
| Cicing | Matuh | Calik/Linggih |
| Ciduh | Ciduh | Ludah |
| Cik/Cing | Cobi | Cobi |
| Cikal | Cikal | Putra pangageungna |
| Ciling/Pacilingan | Kakus | Jamban |
| Ciri | Tanda | Tawis |
| Cium/Nyieum | Nyieum | Ngambung |
| Cokot/Nyokot | Ngabantun | Nyandak |
| Cukup/Mahi | Cekap | Cekap |
| Cukur/Dicukur | Dicukur | Diparas |
| Cunduk/Datang | Dongkap | Sumping/Rawuh |
| Daek | Daek/Purun | Kersa |
| Dagang | Dagang | Icalan |
| Dahar | Neda | Tuang |
| Dangdan | Dangdan | Dangdos |
| Dapur | Dapur | Pawon |
| Denge/Ngadenge | Nguping/Mireng | Ngadangu |
| Deukeut | Caket | Caket |
| Didik/Ngadidik | Ngatik | Miwuruk/Mitutur/Miwejang |
| Diri | Diri | Salira |
| Diuk | Diuk | Calik/Linggih |
| Duga/Kaduga | Kaduga | Kiat |
| Duit | Artos | Artos |
| Dumeh/Lantaran | Jalaran | Kumargi |
| Eling/Inget | Emut | Emut |
| Emboh/Tambah | Tambih | Tambih |
| Era | Isin | Lingsem |
| Embung | Alim | Teu kersa |
| Enggon | Pamondokan | Pangkuleman |
| Eukeur/Keur | Nuju | Nuju |
| Eusi/Ngeusian | Ngalebetan | Ngalebetan |
| Euweuh | Teu aya | Teu aya |
| Gancang | Enggal | Enggal |
| Ganti | Ganti | Gentos |
| Gardeng/Reregan | Gardeng | Lalangse |
| Gawe | Gawe | Damel |
| Gede | Gede | Ageung |
| Gelung | Gelung | Sanggul |
| Genah/Ngeunah | Raos | Raos |
| Gering | Udur | Teu damang |
| Getol | Getol | Kersaan |
| Geulang | Geulang | Pinggel |
| Geura/Pek/Heg | Geura/Mangga | Mangga |
| Geuwat | Enggal | Enggal |
| Gigir/Gigireun | Gigireun | Gedengeun |
| Gimir | Gimir | Rentag manah |
| Gogoda/Cocoba | Cocoba | Cocobi |
| Goreng | Goreng | Awon |
| Gugu/Ngagugu | Nurut | Tumut |
| Haben | Haben | Teras-terasan |
| Hadir/Ngahadiran | Nungkulan | Ngaluuhan |
| Hal/Perkara | Perkawis | Perkawis |
| Halis | Halis | Kening |
| Hampura/Maap | Hapunten | Hapunten/Haksama |
| Hareup | Payun | Payun |
| Harga | Harga | Pangaos |
| Harti | Hartos | Hartos |
| Hate | Hate | Manah |
| Hawatir/Watir/Karunya | Watir | Hawatos |
| Hayang | Hoyong | Palay |
| Helok | Heran | Hemeng |
| Hese/Susah/Pelik | Sesah | Sesah |
| Heuay | Heuay | Angob |
| Heubeul/Lawas | Heubeul | Lami |
| Heug/Seug | Mangga | Mangga |
| Hili/Tukeur | Liron | Gentos |
| Hirup | Hirup | Jumeneng |
| Hudang | Hudang | Gugah |
| Huntu | Huntu | Waos |
| Hutang | Hutang | Sambetan |
| Iber/Beja/Warta | Wartos | Wartos |
| Idin | Widi | Widi |
| Igel | Igel | Ibing |
| Iket | Totopong | Udeng |
| Ilik/Ngilikan | Ningalan | Ningalan |
| Ilu/Ngilu | Ngiring | Ngiring |
| Imah | Rorompok | Bumi |
| Impi/Ngimpi | Impen/Ngimpen | Impen/Ngimpen |
| Imut | Imut | Mesem |
| Incu | Pun incu | Tuang putu |
| Indit/Miang | Mios | Angkat/Jengkar |
| Indung | Pun biang | Tuang ibu |
| Inggis/Risi | Inggis/Risi | Rempan |
| Injeum/Nginjeum | Nambut | Nambut |
| Inum/Nginum | Leueut/Ngaleueut | Leueut/Ngaleueut |
| Irung | Irung | Pangambung |
| Isuk/Isukan | Enjing | Enjing |
| Itung | Itung | Etang |
| Iwal/Kajaba | Kajaba | Kajabi |
| Jaga | Jaga | Jagi |
| Jalma/Jelema | Jalmi | Jalmi |
| Jauh | Tebih | Tebih |
| Jawab | Walon | Waler |
| Jero | Lebet | Lebet |
| Jeung | Sareng | Sareng |
| Jiga | Jiga | Sapertos/Sakarupi |
| Jual | Ical | Ical |
| Jugjug | Bujeng | Bujeng |
| Juru/Ngajuru | Ngalahirkeun | Babar |
| Kabeh/Kabehanana | Sadayana | Sadayana |
| Kabur/Minggat | Minggat | Lolos |
| Kacida/Naker | Kalintang | Kalintang/Teu kinten |
| Kajeun/Keun bae | Sawios | Sawios |
| Kakara/Karek | Nembe | Nembe |
| Karembong | Kekemben | Kekemben |
| Kari/Tinggal | Kantun | Kantun |
| Kasakit/Nyeri | Kasakit/Kanyeri | Kasawat |
| Katara/Kaciri | Katawis | Katawis |
| Kapalang/Kagok | Kapambeng | Kapambeng |
| Kawas | Sapertos | Sapertos |
| Kawin | Nikah/Jatukrami | Jatukrami/Rendengan |
| Kede | Kenca | Kiwa |
| Kejo/Sangu | Sangu | Sangu |
| Kelek | Kelek | Ingkab |
| Kesang | Karinget | Karinget |
| Keur/Pikeun | Kanggo | Kanggo/Haturan |
| Kiih | Kahampangan | Kahampangan |
| Kolot | Kolot | Sepuh |
| Kongkorong | Kangkalung | Kangkalung |
| Kop/Pek | Mangga | Mangga |
| Kuat | Kiat | Kiat |
| Kudu | Kedah | Kedah |
| Kumbah | Kumbah | Wasuh |
| Kumis | Kumis | Rumbah |
| Kumpul | Kempel | Kempel |
| Kungsi | Kantos | Kantos |
| Kurang | Kirang | Kirang |
| Kuring/Simkuring | Abdi/Sim abdi | Sim abdi |
| Labuh | Labuh | Geubis |
| Lahun/Ngalahun | Ngalahun | Mangkon |
| Lain | Sanes | Sanes |
| Laju | Lajeng | Lajeng |
| Lalaki | Lalaki | Pameget |
| Laku/Payu/Laris | Pajeng | Pajeng |
| Lalajo | Nongton | Nongton |
| Lamun/Upama | Upami | Upami |
| Lanceuk | Pun lanceuk | Tuang raka |
| Lantaran/Sabab | Jalaran/Sabab | Margi |
| Leho | Leho | Umbel |
| Letah | Letah | Ilat |
| Leungeun | Leungeun | Panangan |
| Leungit | Leunit | Ical |
| Leutik | Alit | Alit |
| Leuwih | Langkung | Langkung |
| Lila | Lami | Lami |
| Mahal | Awis | Awis |
| Maksud | Maksad | Maksad |
| Malarat/Miskin | Jalmi teu gaduh | Teu kagungan nanaon |
| Malem | Wengi | Wengi |
| Malik | Malik | Mayun |
| Mamayu | Mamayu | Mamajeng |
| Mangka/Sing/Muga | Mugi | Mugi |
| Maot | Maot | Pupus/Ngantunkeun/Tilar dunya |
| Marhum | Marhum/Jenatna | Marhum/Suargi |
| Memeh/Samemehna | Sateuacanna | Sateuacanna |
| Mending/Leuwih hade | Langkung sae | Langkung sae |
| Meujeuhna | Meujeuhna | Cekap |
| Meueun | Panginten | Panginten |
| Mimimti/Mimitina | Kawitna | Kawitna |
| Minangka | Etang-etang | Etang-etang |
| Mindeng/Remen | Sering | Sering |
| Minyak | Lisah | Lisah |
| Muga | Mugi | Mugia |
| Mupakat/Rempug | Mupakat/Rempug | Rempug |
| Murah | Mirah | Mirah |
| Najan/Sanajan | Sanaos | Sanaos |
| Ngan | Mung | Mung |
| Ngaran | Wasta/Nami | Jenengan/Kakasih |
| Ngeunah | Ngeunah | Raos |
| Ngora | Ngora | Anom |
| Nini | Pun nini | Tuang eyang |
| Nyaho | Terang | Uninga |
| Nyaring | Nyaring | Teu acan kulem |
| Nyolowedor | Nyolowedor | Midua hate |
| Obat/Ubar | Obat/Ubar | Landong |
| Ogan/Ondang | Ondang | Ulem |
| Ome/Ngomean/Menerkeun | Ngalereskeun | Ngalereskeun |
| Paham | Paham,ngartso | Ngartos |
| Paju/Maju | Majeng | Majeng |
| Pake/Make | Nganggo | Nganggo |
| Palangsiang/Bisa jadi | Tiasa jadi | Tiasa jadi |
| Palire/Malire | Malire | Merhatoskeun |
| Pamajikan | Pun bojo | Tuang rayi |
| Pancuran/Kamar mandi | Jamban | Jamban |
| Pandeuri | Ti pengker | Ti pengker |
| Pang/Pangna/Nu matak | Nu mawi | Nu mawi |
| Panggih/Manggih/Nimu | Mendak | Mendak |
| Pangkat/Kadudukan | Kadudukan | Kalungguhan |
| Pangku/Mangku | Mangku | Mangkon |
| Panon | Panon | Soca |
| Pantar/Sapantar | Sapantar | Sayuswa |
| Paribasa | Paripaos | Paripaos |
| Pariksa/Mariksa | Mariksa | Marios |
| Parna | Repot | Wales |
| Paro/Saparo | Sapalih | Sapalih |
| Pasti/Tangtu | Tangtos | Tangtos |
| Pati/Teu pati | Teu patos | Teu patos |
| Patuh/Matuh | Matuh | Linggih |
| Payung | Payung | Pajeng |
| Pedah | Kumargi/Jalaran | Rehing |
| Penta/Menta | Neda/Nyuhunkeun | Mundut |
| Pecak/Mecak/Nyoba | Nyobi | Nyobi |
| Pencet/Mencetan | Meuseulan | Meuseulan |
| Percaya | Percanten | Percanten |
| Perlu | Perlu | Peryogi |
| Permisi | Permios | Permios |
| Peuting | Wengi | Wengi |
| Pihape/Mihape | Wiat | Ngaweweratan |
| Piker | Piker | Manah |
| Piligenti | Piligentos | Piligentos |
| Pindah | Pindah | Ngalih |
| Pingping | Pingping | Paha |
| Pipi | Pipi | Damis |
| Poe | Dinten | Dinten |
| Poho | Hilap | Lali |
| Popotongan | Patilasan | Patilasan |
| Puasa | Puasa | Saum |
| Puguh/Tangtu | Tangtos | Tangtos/Kantenan |
| Purun | Purun | Kersa |
| Rarabi | Rarabi | Garwaan |
| Raksa/Pangraksa | Pangraksa | Panangtayungan |
| Ramo | Ramo | Rema |
| Rampes | Mangga | Mangga |
| Rasa/Rumasa | Rumaos | Rumaos |
| Rea/Loba | Seueur | Seueur |
| Receh | Receh | Artos alit |
| Reujeung | Bareng | Sareng |
| Reuneuh | Kakandungan | Bobot/Ngandeg |
| Reureuh | Reureuh | Ngaso |
| Rieut | Rieut | Puyeng |
| Ripuh | Ripuh | Repot |
| Robah | Robah | Robih |
| Roko/Ududeun | Rokok | Sesepeun |
| Rua/Sarua | Sarupi/Sami | Sarupi/Sami |
| Rusuh/Rurusuhan | Enggal-enggalan | Enggal-enggalan |
| Saba/Nyaba | Nyanyabaan | Angkat-angkatan |
| Sabot | Keur waktu | Waktos |
| Sabuk/Beubeur | Beubeur | Beulitan |
| Sadia | Sayagi | Sayagi |
| Sakeudeung | Sakedap | Sakedap |
| Salah | Lepat | Lepat |
| Salahsaurang | Salahsawios | Salahsawios |
| Salaki | Pun lanceuk | Caroge/Tuang raka |
| Salamet | Salamet | Wilujeng |
| Salat/Solat | Sambeang | Netepan |
| Salesma | Salesma | Pileg |
| Salempang/Hariwang | Salempang | Salempang/Rajeg manah |
| Salin/Disalin | Disalin | Gentos |
| Samak | Amparan | Amparan |
| Sampak/Nyampak | Nyampak | Nyondong/Kasondong |
| Samping | Sinjang | Sinjang |
| Sanding/Kasanding | Kasanding | Kasumpingan |
| Sanggeus | Saparantos | Saparantos |
| Sanggup | Sanggem | Sanggem |
| Sare | Mondok | Kulem |
| Sarerea | Sadayana | Sadayana |
| Sarta/Jeungna deui | Sareng | Sareng |
| Sarua | Sami | Sami |
| Sasarap | Sasarap/Neda | Tuang |
| Sawah | Sawah | Serang |
| Sejen | Sejen | Sanes |
| Seleh/Nyelehkeun | Masrahkeun | Nyanggakeun/Ngahaturkeun |
| Selewer/Nyelewer | Midua hate | Midua manah |
| Semah | Tamu | Tamu |
| Sesa/Kari | Kantun | Kantun |
| Sebut | Sebat | Sebat |
| Serah/Nyerahkeun | Mirak | Mirak/Ngeser |
| Seubeuh | Sesek | Wareg |
| Seuri | Seuri | Gumujeng |
| Siar/Nyiar | Milari | Milari |
| Sibanyo | Sibanyo | Wawasuh |
| Sirah | Sirah | Mastaka |
| Sirit | Larangan | Larangan |
| Sisir | Pameres | Pameres |
| Soara, sora | Sora | Soanten |
| Sorangan | Sorangan | Nyalira |
| Sore | Sonten | Sonten |
| Sugan/Manawi | Manawi | Manawi |
| Suku | Suku | Sampean |
| Sunat/Nyunatan | Ngabersihan | Nyepitan |
| Sungut | Cangkem | Baham |
| Supaya | Supados | Supados |
| Surat | Serat | Serat/Tetesan |
| Suweng | Suweng | Kurabu/Gwang |
| Tabeat | Adat | Panganggo |
| Tadina | Kawitna | Kawitna |
| Tai | Kokotor | Kokotor |
| Taksir/Ngira | Nginten-nginten | Nginten-nginten |
| Taktak | Taktak | Taraju |
| Talatah | Wiat saur | Wiat saur |
| Tambah | Tambih | Wuwuh |
| Tampa | Tampi | Tampi |
| Tanda/Ciri | Tawis | Tawis |
| Tangen/Katangen | Kanyahoan | Kauninga |
| Tangtung/Nangtung | Nangtung | Ngadeg |
| Tanya | Taros | Pariksa |
| Tapi | Nanging | Nanging |
| Tarang | Tarang | Taar |
| Tarima | Tampi | Tampi |
| Tawar/Nawar | Nawis | Mundut |
| Tayoh-tayohna | Rupina | Rupina |
| Teang/Neangan | Milari | Milari |
| Tenjo/Nenjo/Nempo | Ningal | Ningali |
| Tepi | Dugi | Dugi |
| Tere | Tere | Kawalon |
| Tereh | Enggal | Enggal |
| Teleg/Teureuy | Teleg | Telen |
| Tembang/Nembang | Nembang | Mamaos |
| Tepi/Nepi | Dugi | Dugi |
| Tepung | Tepang | Tepang |
| Terus | Teras | Teras |
| Teundeun | Simpen | Simpen |
| Tincak | Tincak | Dampal |
| Titah/Nitah/Jurung | Ngajurungan | Miwarangan |
| Tonggong | Tonggong | Pungkur |
| Topi/Dudukuy | Topi/Dudukuy | Tudung/Langgukan |
| Tulis | Tulis | Serat |
| Tulung/Pitulung | Pitulung | Pitandang |
| Tulus | Cios | Cios |
| Tuluy | Teras/Lajeng | Teras/Lajeng |
| Tumpak | Tumpak | Tunggang |
| Tunggu | Antos | Antos |
| Turun | Turun | Lungsur |
| Ucap | Ucap | Kedal/Lisan |
| Ulah | Teu kenging | Teu kenging |
| Ulin | Ulin | Ameng |
| Umur | Umur | Yuswa |
| Urus/Nguruskeun | Ngalereskeun | Ngalereskeun |
| Urut | Tilas | Tilas |
| Utama | Utami | Utami |
| Waktu | Waktos | Waktos |
| Wani | Wantun | Wantun |
| Waras | Cageur | Damang |
| Wareh/Sawareh | Sapalih | Sapalih |
| Warga/Dulur | Wargi | Wargi |
| Watara/Sawatara | Sawatawis | Sawatawis |
| Wawuh | Wanoh/Kenal | Kenal |
| Wedak | Pupur | Pupur |
| Wedal | Wedal | Weton |
| Wilang/Kawilang | Kaetang | Kaetang |
| Wudu | Wulu/Wudu | Abdas |
No comments:
New comments are not allowed.